Ongeveer 1,5 miljoen Belgen lijdt bijna dagelijks onder ochtendhumeur

Met het verkeerde been uit bed stappen overkomt iedereen al eens, maar voor een aanzienlijk aantal Belgen is het bijna dagelijkse kost. Zowat anderhalf miljoen landgenoten, of 16.4% van de meerderjarige Belgen, hebben bijna dagelijks met een ochtendhumeur te kampen. In het kader van haar nieuwe campagne tegen ochtendhumeur trok België ’s grootste koffiemerk Douwe Egberts, met medewerking van onderzoeksbureau iVox en twee experts in slaap, op onderzoek uit om te kijken of het fenomeen ochtendhumeur daadwerkelijk bestaat, en wat er eventueel tegen te doen valt. Onder de noemer ‘anti-Grumpinitis’ hoopt Douwe Egberts met haar campagne ochtendhumeur grotendeels de wereld uit te helpen en het leven zo voor iedereen wat aangenamer te maken.

Hoe groot is het ‘probleem’ in België?
Om het fenomeen ochtendhumeur beter te begrijpen moeten we eerst weten of het effectief bestaat, en hoe het zich uit. Prof. em. Raymond Cluydts, expert op het gebied van slaap, werk en prestatievermogen, bevestigt alvast dat ochtendhumeur geen mythe en dus effectief wetenschappelijk bewezen is:

“Ochtendhumeur wordt gekenmerkt door een negatieve stemming en beperkte lichamelijke en communicatieve activiteit. Vaak is er sprake van een lage tolerantiedrempel en wil de persoon in kwestie in de eigen cocon blijven. Gelukkig voor die personen én hun omgeving verdwijnen de symptomen gemiddeld twee uren na het ontwaken.”

1 op 6 Belgen (16.4%) kampt er bijna dagelijks mee.

Dat uit het onderzoek[1] blijkt dat omgerekend zowat anderhalf miljoen Belgen[2] bijna dagelijks worstelen met een ochtendhumeur bleek toch een verrassende vaststelling. Daniëlle De Lange, Marketing Manager bij Douwe Egberts, licht toe:

“Toen we ons de bedenking maakten de ochtendstond niet voor iedereen goud in de mond heeft, stonden we er niet bij stil dat dat voor zulk een grote groep mensen zou gelden. Eén van de doelen van dit onderzoek was om mensen met een ochtendhumeur beter te kunnen begrijpen en hen hiermee te helpen. Want met Douwe Egberts willen we niet alleen via onze koffie mensen helpen wakker worden in de ochtend, we willen ook graag mee sociale warmte creëren. Met onze “anti-Grumpinitis”-campagne hopen we er dus eigenlijk voor te zorgen dat de negatieve stemming die gepaard gaat met ochtendhumeur verdwijnt, en iedereen zo letterlijk én figuurlijk dagelijks een warme ochtend beleeft.”

De ene donderwolk is de andere niet
Maar waarom stapt iemand dan met het slechte been uit bed? Daar blijken drie mogelijke redenen voor te bestaan[3]:

Het meest voor de hand liggend is de slaapkwaliteit/kwantiteit, of eerder het gebrek daaraan. Zo komt bijvoorbeeld 1 op 3 (33.1%) mensen met een ochtendhumeur niet aan de ideale 6-8u slaap per nacht. Naast de slaapkwaliteit is er ook zoiets als een chronotype. Met andere woorden: mensen zijn eerder een ochtend-of een avondtype. Maar liefst 7 op 10 mensen met een ochtendhumeur zijn avondtypes. Het goede nieuws voor hen is wél dat een mens meer en meer ochtendtype wordt naarmate hij ouder wordt, wat meteen de generatieverschillen in de cijfers verklaart (zie kader 1).

Een derde oorzaak moeten we zoeken bij iets wat ‘slaap inertia’ heet. Dat belicht Prof. em. Raymond Cluydts graag: “Het slaap- en waaksysteem in onze hersenen werkt enigszins als een elektrische aan-uit schakelaar, maar deze omschakeling neemt enige tijd in beslag. Niet alle delen van onze hersenen worden blijkbaar op hetzelfde ogenblik ‘wakker’. Tijdens deze periode is ons prestatievermogen ondermaats, en de duur kan van 1 minuut tot 2 uur gaan.” Maar liefst 6 op 10 (63.7%) van de mensen met een ochtendhumeur blijkt hiervan last te ondervinden.

Koffie meest gekozen wapen in strijd tegen ochtendhumeur
Voor ieder probleem bestaat een oplossing, en dat is voor een ochtendhumeur niet anders. Vaak worden één of meerdere tactieken gecombineerd, om er zeker van te zijn dat het ochtendhumeur zo snel mogelijk kan worden afgeschud. Koffie staat met stip op één, maar bevat het lijstje vanmeest gekozen oplossingen (zie kader 3) ook écht de beste wapens tegen ochtendhumeur? Volgens Prof. em. Raymond Cluydts valt er hier en daar wat te verbeteren:

“Je kunt best zo snel mogelijk het bed uit en dan je zintuigen prikkelen. De neus is daarbij een erg bruikbaar wapen: het is de kortste weg naar de hersenen, en geuren die we associëren met de ochtend zullen ons waaksysteem snel prikkelen. Het aroma stimuleert meer dan algemeen wordt aangenomen. Naast zintuiglijke en lichamelijke zaken, is er ook interactie met je huisgenoten en/of collega’s als oplossing: ook al denk je er zelf geen nood aan te hebben en wil je in je eigen cocon blijven, je doet er goed aan tóch zo sociaal mogelijk te zijn.”

“Eigenlijk is het een kwestie van je batterij zo snel mogelijk weer op volle toeren te laten werken. Je zintuigen en je spieren aan het werk zetten is dus de boodschap! Breng (liefst zo gestaag mogelijk) wat licht in de kamer, laat een muziekje spelen, sprenkel wat koud water op je gezicht en polsen, zorg voor lichaamsbeweging, praat met anderen… Mensen die de snooze-knop als oplossing kiezen zijn overigens niet al te best bezig: de kans is erg groot dat je opnieuw in slaap valt, en opnieuw wakker worden is dan nog een tikje erger. Het is dus oppassen geblazen voor een sneeuwbaleffect. De grootste tip die ik echter kan geven, is om het ‘probleem’ ochtendhumeur gewoon zo weinig mogelijk kans te geven en er dus voor te zorgen dat je slaaphygiëne[4] op punt staat.”

Bij Douwe Egberts waren ze aangenaam verrast door de resultaten van het onderzoek, vertelt Daniëlle De Lange:

"Natuurlijk waren we al lang overtuigd van de kracht van koffie in de strijd tegen ochtendhumeur, net zoals 21% van de ondervraagden die last  hebben van ochtendhumeur.  Nu zijn we eens zo gemotiveerd om de frons bij alle 'grumpies' te verhelpen door hen sociale warmte te bieden!"

[1] Onderzoek online uitgevoerd door onderzoeksbureau iVox bij 1.000 Belgen, representatief naar taalkeuze, geslacht & leeftijd

[2] Volgens officiële statistieken telde België begin 2015 8.881.771 meerderjarige inwoners (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/structuur/leeftijdgeslacht/belgie/), 16.4% hiervan staat gelijk aan 1.456.611 Belgen met een ochtendhumeur

[3] Voor een uitgebreidere uitleg: zie bijgevoegd document ‘Oorzaken van en tips tegen ochtendhumeur’

[4] Gewoontes en gedragingen van iemand met betrekking tot slapen, meestal in de vorm van bewust uitgevoerde handelingen die een goede nachtrust bevorderen&gedrags- en omgevingsfactoren die een goede nachtrust bevorderen – zie ook bijgevoegd document ‘redenen voor en tips tegen ochtendhumeur’